به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نسیم قم، قم، نگین معنویت و مرکز جریان فرهنگی و مذهبی ایران، علاوه بر حرم حضرت معصومه (س)، میزبان جاذبههای دیگری است که گردشگری مذهبی را غنیتر میسازد. از جمله این اماکن میتوان به مسجد مقدس جمکران و امامزادگان شاخص اشاره کرد که نه تنها مرکز زیارت و معنویتاند، بلکه ظرفیتهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی قابل توجهی دارند.
۱. مسجد مقدس جمکران و امامزادگان: قطبهای گردشگری مذهبی
مسجد مقدس جمکران، با پیشینهای تاریخی و روایتهای مذهبی، یکی از مراکز مهم زیارتی و معنوی قم است. این مسجد، با مراسم مذهبی، فعالیتهای فرهنگی و آموزشی و پذیرش روزانه هزاران زائر، نقشی کلیدی در گردشگری مذهبی ایفا میکند. امامزادگان اطراف قم نیز علاوه بر جنبههای مذهبی، محل تجمع فرهنگی و اجتماعی جوامع محلی هستند و جاذبههای گردشگری فرهنگی، هنری و معنوی را تقویت میکنند.
۲. چالشها و نیازمندیها
با وجود این ظرفیتها، گردشگری مذهبی در این اماکن با چالشهایی مواجه است:
زیرساختهای ناکافی: کمبود امکانات رفاهی، پارکینگ، مسیرهای مناسب پیادهروی و بهبود خدمات بهداشتی.
نظارت و مدیریت ناکافی: پراکندگی وظایف بین نهادهای دولتی و غیردولتی، منجر به کاهش هماهنگی در ارائه خدمات و برنامهریزی بلندمدت میشود.
کمبود اطلاعرسانی علمی و فرهنگی: عدم دسترسی آسان گردشگران و زائران به تاریخچه و اهمیت فرهنگی و مذهبی این اماکن.
۳. وظیفه دولت، سازمانهای مردمنهاد و نخبگان
دولت: مسئول ایجاد زیرساختهای مناسب، برنامهریزی شهری و حفاظت از میراث فرهنگی مذهبی است. سیاستهای توسعه گردشگری مذهبی باید با رویکرد پایدار و جامع طراحی شود.
سازمانهای مردمنهاد (NGOها): میتوانند نقش پررنگی در آموزش زائران، توسعه گردشگری محلی، ایجاد کمپینهای فرهنگی و حفظ محیط زیست اماکن مذهبی داشته باشند.
نخبگان و دانشگاهیان: مطالعه و تحلیل علمی ابعاد گردشگری مذهبی، ارائه راهکارهای نوآورانه، طراحی برنامههای آموزشی و فرهنگی و مشاوره به نهادها، به ارتقای کیفیت گردشگری کمک میکند.
۴. نقش فضای مجازی در شرایط فعلی
در عصر دیجیتال، فضای مجازی و شبکههای اجتماعی ابزار قدرتمندی برای توسعه گردشگری مذهبی محسوب میشوند:
معرفی جاذبهها و رویدادهای فرهنگی و مذهبی مسجد جمکران و امامزادگان.
ارائه محتواهای آموزشی و فرهنگی برای زائران و گردشگران.
ایجاد تعامل میان زائران، نهادهای فرهنگی و سازمانهای مردمی.
پایش نظرات و بازخوردهای گردشگران برای بهبود خدمات و مدیریت هوشمند اماکن مذهبی.
با توجه به شرایط فعلی، به ویژه افزایش گردشگران داخلی و خارجی و محدودیتهای فیزیکی و محیطی، بهرهگیری از فضای مجازی میتواند جایگزینی هوشمندانه و مکمل برای تجربه حضوری زائران باشد.
نتیجهگیری
مسجد مقدس جمکران و امامزادگان قم، قلب گردشگری مذهبی این شهر هستند و توسعه پایدار آنها نیازمند همکاری دولت، سازمانهای مردمنهاد، نخبگان و استفاده هوشمندانه از فضای مجازی است. این همافزایی، نه تنها به ارتقای تجربه زائران و گردشگران کمک میکند، بلکه موجب توسعه فرهنگی، حفاظت از میراث مذهبی و افزایش سرمایه اجتماعی در شهر مقدس قم خواهد شد.
رضا تلخابی؛ کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی و روابط عمومی اداره کل بیمه سلامت استان قم
