مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، گفت: طبق آخرین دوره آمارگیری سراسری انجام شده، از مجموع یک میلیون و ۶۵۰ هزار نفری استان، ۱.۲ میلیون نفر در مکان‌هایی سکونت دارند که بر روی پهنه‌های فرونشست یا در مجاورت آن قرار دارد.
علی بیت‌اللهی در گفتگو با خبرنگار نسیم قم، با اشاره به وضعیت فرونشست زمین در استان قم، اظهار داشت: حدود ۱۳ درصد (معادل ۱۵۰۰ کیلومتر مربع) از مساحت کل استان قم از موقعیت آزادراه سلفچگان – ساوه تا آزادراه قم – گرمسار و همچنین نواری از مسیر کاشان به سمت قم در بحران فرونشست قرار گرفته‌اند.
وی گفت: استان قم با جمعیت شناور بالا در معرض خطر فرونشست قرار گرفته است. میزان نرخ فرونشست زمین در استان با عددی بیش از ۲۶ سانتی‌متر در سال (در کل کشور) است که در سطح کشور رتبه سوم را به خود اختصاص داده است.
مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بیان کرد: متأسفانه در استان قم این کمربند و هاله فرونشست زمین طوری گسترش یافته که عمده سکونتگاه‌های جمعیتی را در بر گرفته است.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه جمعیت و مساحت استان قم نسبت به سایر استان‌های پهناور کشور بزرگ نیست، اما از این نظر در معرض قرار گرفتن جمعیت‌های شهری و واحدهای مسکونی در رتبه ششم کشور است. بالغ بر ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در مجاورت و یا بر روی پهنه‌های فرونشست قرار دارند.
بیت‌اللهی تصریح کرد: از سمت شمال جعفریه تا شمال قم (در محدوده شهرک شکوهیه به سمت قم) شکاف‌های عظیمی در نزدیکی دکل‌های برق، مسیرهای ریلی، جاده‌ها و اتوبانهای واقع در استان را درنوردیده است.
مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تأکید براینکه حدود ۳۱۴ هکتار از بافت تاریخی استان بر روی پهنه فرونشست قرار دارد، اظهار داشت: حدود ۱۶۸۰ هکتار بافت فرسوده در استان قم در خطر فرونشست زمین قرار گرفته است.
وی افزود: واحدها و ساختمان‌های استان بر اثر فرونشست دائما دچار ترک خوردگی و آسیب‌دیدگی می‌شوند. قم زلزله‌های متعددی را تجربه داشته که بزرگترین آن در کهک اتفاق افتاد که حتی تهران را به لرزه درآورد. بنابراین تمام ساختمان‌هایی که ترک خوردگی دارند در مواجهه با زلزله آسیب بیشتری می‌بینند.
بیت‌اللهی بر ضروت توجه ویژه به موضوع فرونشست استان قم تأکید نمود و اذعان داشت: فرونشست یک مخاطره انسان ساخت است. طبق آخرین دوره آمارگیری سراسری انجام شده در سال ۱۳۹۵، از مجموع کل استان که ۱ میلیون و ۶۵۰ هزار نفر است ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در مکان‌هایی سکونت دارند که بر روی پهنه‌های فرونشست و یا در مجاورت آن قرار دارند.
مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بیان کرد: استان قم از نظر قرار گرفتن در معرض خطر فرونشست جزو ۵ استان اول کشور است. توجه به این پدیده مستلزم کنترل چاه‌ها و برداشت آب‌های زیرزمینی است. یکی از مهم‌ترین اقدامات تغییر رویکردها در نوع کشت و زرع و روش‌های آبیاری و همچنین در معرض قرارگیری مستحدثات آب‌بر است.
وی خاطرنشان کرد: استان قم نیازمند یک سیاستگذاری بسیار جدی استانی است که از یک طرف هم فرونشست کاهش پیدا کند، هم آسیب پذیری‌ها تقلیل پیدا کند چراکه اقتصاد استان وابسته به این‌هاست.
بیت‌اللهی عنوان کرد: چند ماه گذشته طی مطالعاتی که درخصوص حریم گسل‌های شهر قم داشتیم که همزمان با آن مطالعات دورسنجی نیز انجام دادیم، این تحقیقات نشانگر آن بود که پدیده فرونشست در شهر قم با نرخی پایین‌تر از شمال غربی و جنوب شرقی آن درحال وقوع است.
مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: مسئولان منابع آبی استان نیز اذعان دارند که در جنوب استان شهرستان کهک و نزدیکی شهر قم سالانه ۱ الی ۱.۵ متر افت سطح آب را داریم. سطح آب‌های زیرزمینی در خود شهر قم به علت عدم تغذیه از قمرود افت کرده و به طور قطع محصول این اتفاق بحران فرونشست خواهد بود.
وی تصریح کرد: اقدامات و تمهیدات پیشگیرانه با هدف جلوگیری از افزایش نرخ فرونشست در بخش مرکزی استان قم اتفاق بیافتد. منابع آب و نزولات جوی کاهش پیدا کرده و سطح آب زیرزمینی در شهر قم نسبت به ۲۰ سال قبل حداقل ۱۰ الی ۱۵ متر پایین آمده است.
بیت‌اللهی گفت: فرونشست معلول ناشی از کم شدن سطح آب‌های زیرزمینی است، بنابراین نمی‌توان گفت فرونشست وجود ندارد و یک تهدید نیست. نرخ فرونشست زمین در محدوده قم بین ۲ الی ۴ سانتی‌متر در سال است.
مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید کرد: ما برای تغییر و بهبود روند معادله موجود می‌بایست از روش‌های کشت و زرع و آبیاری بهینه در استان استفاده کنیم. عمده‌ترین مصرف آب در بخش کشاورزی به دلیل نوع کشت و آبیاری است. چنانچه این نوع مصارف از طریق وزارت نیرو و سازمان جهاد کشاورزی مورد بازنگری و پایش جدی قرار نگیرد مسئله فرونشست حل نخواهد شد.
منبع: خبرگزاری تسنیم استان قم/
