به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نسیم قم، انگار همین دیروز بود که در اواخر دهه ۶۰ به دلیل افزایش جمعیت کشور کارشناسان ما سیاست های کاهش جمعیت را در کشور اجرا کردند و این سیاست ها تا دو دهه ادامه یافت تاجایی که خروجی آن باعث شد تا این روزها شاهد پیر شدن جمعیت کشور باشیم.
انگار سیاست کنترل جمعیتی فریبی بیش نبود و حال و هوای این روزهای کشور را پیش بینی نکرده بود حال و هوایی که به دنبال آن می توان گرد و غبار پیری و سالمندی را بر پیشانی جمعیت جامعه دید سیاست هایی که با شعار« فرزند کم تر زندگی بهتر» که بعدها به فرمولی تبدیل شد و به قدری در خانواده های ایرانی ریشه کرد که به دنبال آن فرهنگ تک فرزندی در جامعه کنونی رواج یافت.
شعار کوتاه فرزند کم تر زندگی بهتر به قدری تاثیر گذار بود که عواقب آن امروز گریبان جامعه ما را گرفته عواقبی که درتوان دفاعی ؛ فرصت ها و ظرفیت های اقتصادی و هم چنین امکانات رفاهی و حتی رشد علمی و پیشرفت فناوری گرفته تا نیروی کار مولد و اقتصادی محور و سرمایه اجتماعی معضلات آن قابل لمس است.
اما در دهه ۹۰ کارشناسان امور جمعیتی ما انگار تازه از خواب بیدار شده و در رسانه ها از پیر شدن جمعیت کشور و گرد سالمندی بر پیشانی آنها هشدار دادند و در وقت کنونی در پی برنامه ریزی برای افزایش جمعیت و تشویق خانواده های ایرانی به زاد و ولد هستند اما «زهی خیال باطل» چرا که به قدری فرزند «کم تر زندگی بهتر» با زندگی و فرهنگ خانواده های ایرانی عجین شده که تنها با ساز و کار و ابزار تشویق می توان خانواده ها را به سمت فرزند آوری و یا به عبارتی زاد و ولد حرکت داد.
حال فاجعه کاهش جمعیت و گرد و غبار پیری بر جمعیت کشور به قدری بحرانی است که به جرات می توان گفت که زنگ خطر آن حتی از «بحران کرونا» هم خطرناک تر است بر اساس نتایج یک پژوهش، ایران با نرخ رشد جمعیت حدود یک درصد که در سال‌های اخیر دارد در سال ۱۴۶۰ جمعیتی حدود ۴۶ میلیون نفری خواهد داشت حال با توجه به تاخیر فرزند آوری و یا تک فرزندی همین نرخ رشد یک درصدی هم رو به کاهش یافته است و ایران در سال ۱۴۸۰ جمعیت به ۳۱ میلیون نفر خواهد رسید یعنی نیمی از جمعیت ما سالمند هستند.
*مشکلات اقتصادی سد راه افزایش جمعیت
یک بانوی فعالی که در زمینه های اجتماعی فعالیت دارد باب گفت و گو را با خبرنگار ما باز می کند وی درباره دلیل دوری کردن خانوارهای قمی از فرزند را مشکلات اقتصادی می داند و می گوید: وقتی خانواده ای با مشکلات بسیاری از جمله اقتصادی دست و پنجه نرم می کند چگونه می توان به داشتن فرزند فکر کند ؟ خانواده ایی که شاید مرد خانه دو جا کار کند و بانوی خانه جدای از خانه داری باید در بیرون از خانه هم دوش مرد خود شاغل باشد تا بتواند گوشه ایی از مشکلات اقتصادی را حل کند صدرصد خیلی دیر به فکر مسئولیت پدر و مادر شدن می افتد به قدری جامعه غرق در گرانی و تورم است که کم تر کسی به فکر فرزند می افتد و یا اگر هم داشته باشد تک فرزندی را ترجیح می دهد.
لیلا حیدری در ادامه می افزاید: وقتی بیشتر خانواده ها با مشکل مسکن و اقتصاد روبرو باشند به فرهنگ تک فرزندی روی می‌آورند باید دولتی ها مشوق هایی به خانواده ها به ویژه زوج های جوان ارائه دهد تا برای داشتم فرزند و زاد و ولد انگیزه داشته باشند.
*مستاجری و ترس از داشتن فرزند
در یکی از بوستان های شهر قم جمعی سالمند و بازنشسته درو هم جمع و در حال گفت وگو هستند از انها درباره این که چرا زوج های امروزی از داشتن بچه و یا عبارت امروزی آن فرزند دوری می کنند پرسیدیم، یکی از آنها در جواب بیان می کند: در گذشته ها خانواده های ایرانی طبق یک فرهنگ ایرانی و اسلامی علاقه داشتند با هم در یک خانه بزرگی زندگی کنند پسر و عروس و نوه ها دور هم یک زندگی شادی داشتند اما اکنون سبک زندگی تغییر کرده فرزندان بعداز ازدواج علاقه دارند مستقل زندگی کنند شما بهتر می دانید در شرایط کنونی خرید مسکن برای زوج جوان مشکل است و بسیاری از مالکان همان ابتدای امر می پرسند چند فرزند دارید؟ یا چند نفر هستید؟ شما بگویید این امر باعث نمی شود که زوج ها از وجود بچه ترس و واهمه داشته باشند؟.
سیدعبدالصمد هاشمی در ادامه می افزاید: سیاست فرزند کم تر گذشته هنوز که هنوزه گریبان خانواده ها را گرفته دولت برای پیشگیری از کاهش جمعیت و تشویق مردم به سمت فرزند آوری باید همان طور که در دهه های گذشته سیاست فرزند کم تر زندگی بهتر را توجیح کرد امروز با تسهیلات در زمینه مسکن و تشویق مادران به سمت فرزند آوری ومادر شدن مردم را به سوی سیاست چند فرزندی سوق دهد دین ما بارها اشاره کرده فرزند برکت زندگی است و وقتی بچه به دنیا می آید با خود رزق و روزی را هم می آورد ولی به قدری ارزش های فرهنگی و دینی ما کم شده که این نکات را فراموش کردیم.
*خانه های قوطی کبریتی و فرهنگ تک فرزندی
یک شهروند دیگر قمی که خود با گذشت ۶ سال ازدواج تنها یک فرزند ۲ ساله دارد در بیان دلائل کاهش جمعیت می گوید: من ۶ سالی است که ازدواج کردم اما افزایش جمعیت خانواده‌مان را به تاخیر انداختم چون هنوز همسرم شغل مناسبی ندارد درحالی‌که برای فرزند آوری باید زندگی مناسبی هم فراهم کرد، اکنون با وام و کمک پدر و مادرم و پدر و مادر همسرم توانستم آپارتمان نقلی خریداری کنم.
ریحانه دشتی عنوان می کند: در گذشته زندگی ها راحت تر بود و خانواده ها دنبال فرزندان متعددی بودند خانه ها بزرگ بودند و همه علاقه داشتند دور هم زندگی کنند اما اکنون زندگی به آسانی گذشته نیست وقتی زوجی در یک خانه آپارتمانی کوچک زندگی می کنند پس نباید انتظار داشت دنبال فرزندان متعددی باشند آپارتمان مانع از بازی و تحرک بچه ها می شود.
به گفته وی؛ حال از مسکن و مشکلات دیگر هم بگذریم فرهنگ ها هم عوض شده باید دستگاههای فرهنگی و هم چنین روحانیون و دست اندرکاران فرهنگی فرهنگ داشتن فرزند بیشتر را در بین خانواده ها ترویج کنند چون تک فرزندی معضلات و آفت های فرهنگی و روانی بسیاری به دنبال دارد.
در مصاحبه های متعددی که از چند شهروند قمی گرفته شد بسیاری روی آوردن به زندگی غربی، اشتغال مادران و توقع های بیش از اندازه و هم چنین بهانه تحصیلات عالی و مشکلات اقتصادی و علاوه بر آن تورم و نبود مسکن و بیش از همه آنها نبود مشوق هایی برای زوج های جوان را به‌عنوان علل کاهش جمعیت عنوان کردند.
دانشگاه علوم پزشکی استان قم با توجه به معضلات کاهش جمعیت در کشور به ویژه در استان مذهبی و فرهنگی مانند قم همایش استانی اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را برگزار کرد که کارشناسان در این همایش نسبت به تهدید پیری و سالمند شدن جمعیت کشور هشدارهای جدی دادند.
*هزینه های کمرشکن درمان نا باروری
علی و لیلا که هر دو کارمند و ۶ سالی و اندی است از برکت حضور فرزند در زندگی محروم هستند از مشکلات خود برای درمان ناباروری می گویند از هزینه های بالا گرفته تا عدم امید به طرح ها و خدمات پزشکی برای معالجه مشکلات که همه و همه روزنه امید آنها را کاهش داده است.
لیلا که هنگام ازدواج ۱۸ سال داشته و به دلیل علاقه به درس بعد از تحصیلات و رسیدن به شغل مناسب به فکر فرزند افتاده اکنون ۶ سال است که از این نعمت محروم است و در این باره می گوید: در ابتدا از رفتن به مرکز درمان ناباروری پرهیز می‌کردیم ولی وقتی با کنایه اطرافیان روبرو شدیم درمان را شروع کردیم حال جای شکر دارد که هر دو کارمندیم چون هزینه های درمان بسیار بالا است و هیچ بیمه ایی حاضر به پذیرش سقفی از این هزینه ها نیست.
محسن که خود کارگر یک شرکت در شهرک شکوهیه است ۱۰ سال از نعمت فرزند محروم است و مجبور است به سمت خدمات درمانی باروری برود اما با یکی دو جلسه از ادامه درمان ناامید می شود او در این باره می افزاید: ما در یک خانواده بسیار سنتی زندگی می کنیم و پدر و مادر من همیشه به من گوشزد می کنند عمری از آنها گذشته و باید از نعمت نوه دار شدن برخودار باشند؛ به مرکز ناباروری قم مراجعه کردیم ولی هزینه ها سنگین است من وامی را گرفتم تا بتوانم تنها جزیی از هزینه ها را پرداخت کنم.
*زوج های نابارور زیرچتر حمایت بیمه ها
مرکز درمان ناباروری استان قم زیر نظر جهاد دانشگاهی استان فعالیت دارد و در این راستا معاون امور پژوهشی جهاد دانشگاهی استان از درنظر گرفتن سیاست های ابلاغی و مشوق هایی برای حمایت از زوج های نابارور با هدف مشوق برای سیاست افزایش جمعیت از اول بهمن ماه خبر می دهد و می گوید: بر اساس آمار کلی کشور بین ۱۰ تا ۲۰ درصد جمعیت کشور را زوج های نابارور تشکیل داده اند و با توجه به اهمیت سیاست افزایش جمعیتی از سوی دولت، قرار است از یکم بهمن ماه هزینه های درمان ناباروری زیر چتر حمایتی بیمه های پایه ایی ازجمله تامین اجتماعی و خدمات درمانی قرار گیرد.
لیلا ناصرپور می افزاید: حال با توجه به ابلاغ این سیاست ما به سمت بستن قرارداد با این بیمه ها رفتیم و بیمه ها هم در این زمینه همکاری خوبی داشتند، این ابلاغیه می تواند مشوق خوبی برای زوج‌های نابارور باشد تا از خدمات مراکز ناباروری استفاده کنند.
به گفته وی؛ در گذشته و قبل از ابلاغ این سیاست ما تسهیلاتی برای زوج های نابارور ارائه می کردیم از جمله اقساطی کردن هزینه های درمان و هم چنین تفاهم نامه با خیرین برای تحت پوشش دادن زوج های نابارور و علاوه بر آن وام های کم بهره ای هم به این زوج ها ارائه دادیم در همین ۷ ماهه نخست سال ۵۶۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت کردیم.
ناصرپور ابراز امیدواری کرد که با این سیاست های تشویقی زوج های نابارور با وجود هزینه‌های بالای درمانی برای درمان انگیزه پیدا کنند و این امر در سیاست افزایش جمعیت نقش مهمی داشته باشد.
این مسئول در ادامه از ورود ۲۵۰ تا ۳۰۰ زوج نابارور برای درمان به مرکز ناباروری جهاد دانشگاهی خبر می‌دهد.
*بحران سالمندی شهر قم را تهدید می کند
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قم می گوید: در سال ۱۳۵۵ حدود ۴۴.۸ درصد جمعیت استان قم زیر ۱۵ سال بوده‌اند اما این رقم در حال حاضر به کمتر از ۲۵ درصد رسیده و خطر سالمندی، قم را هم تهدید می‌کند و میانگین سنی در استان قم از ۱۳۶۵ تاکنون از ۲۱ به ۲۹ درصد افزایش یافته است.
سیامک محبی می افزاید: این مسئله در صورت تداوم کاهش میزان باروری، خطر سالخوردگی جمعیت در چشم انداز دورتر را تشدید می‌کند؛ هرم سنی جمعیت استان در سال ۹۵ موید این مطلب است که میانه سنی جمعیت استان رو به افزایش بوده و ترکیب جمعیت قم در ۳۰ سال آینده به سمت بالای ۶۵ سال و کاهش جمعیت جوان سوق می‌رسد.
به گفته این مسئول؛ شتاب کاهش نرخ باروری در قم بیشتر از میانگین کشوری است و بر این اساس باید برنامه ریزی دقیقی برای افزایش جمعیت صورت گیرد.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان قم عنوان کرده که روند ازدواج در سال های ۹۰ تا ۹۹، از ۱۳ هزار و ۷۰۶ مورد در سال ۹۰ به ۸ هزار و ۱۶۷ مورد در سال ۹۹ کاهش یافته و نرخ خام ازدواج هم در قم ۴/۶ است که دو دهم از میانگین کشوری پایین‌تر است.
- منبع خبر : خبرگزاری فارس
