به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نسیم قم، زینب آخوندی/ خانه لاجوردی‌زاده واقع در محله باغ پنبه از اندک یادگارهای قمِ قدیم و متعلق به دوره قاجاریه است که در سال ۹۴ توسط شرکت عمران و بهسازی شهری ایران به منظور تاسیس خانه گفتمان شهر قم تملک شد. خانه ای که میتوانست به پایگاه مشارکت مردمی در مسائل شهری تبدیل شود اما این روزها در انتظار تبعات یک تصمیم ناگهانی قرار گرفته است.
با تملک این خانه تاریخی، تهیه طرح مرمت آن به عنوان خانه گفتمان شهر قم با استفاده از اعتبارات ملی در دستور کار قرار گرفت. اسناد نشان می‌دهد طرح مرمت خانه لاجوری زاده در دی ماه سال ۹۶ به تصویب شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم رسید. حتی دو سال پیاپی برای مرمت این خانه بودجه تخصیص داده شد که با تعلل مسئولان قمی و عدم اجرا، این فرصت نیز از میان رفت.
حالا بعد از گذشت نزدیک به چهار سال از تهیه طرح، نه تنها خبری از مرمت نیست و این خانه در معرض آسیب جدی قرار گرفته بلکه از وزارت راه و شهرسازی خبر می‌رسد مهدی عبوری، مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران به دنبال فروش این خانه آن هم با برخی ملاحظات مدیریتی است.
جالب اینجاست که شرکت بازآفرینی شهری با وجود اینکه در زمینه احیای بافت های تاریخی و ناکارآمد شهری وظیفه ذاتی دارد، به جای استفاده از ظرفیت خانه گفتمان شهر در احیای محلات تاریخی شهر به دنبال فروش خانه به بهانه «مولدسازی اموال دولتی» است.
هرچند گذار دولت و بطورخاص وزارتخانه راه و شهرسازی از شعارهایی همچون حقوق شهروندی، مشارکت شهروندی و دموکراسی شهری بر کسی پوشیده نیست اما به نظر می‌رسد بخشی از علت فروش و واگذاری خانه لاجوردی زاده را باید در رفت¬وآمدها و روابط پنهان مدیرعامل جوان شرکت بازآفرینی شهری با برخی کانون‌های قدرت در شهر قم جستجو کرد. این تصمیمات ناگهانی و نبود وحدت رویه میان تیم‌های مدیریتی یک دولت! علاوه بر حیف و میل بیت المال و بازگشت به عقب، اما و اگرهای دیگری هم دارد. از جمله ابهامات فراوان در نحوه قیمت گذاری این بنای تاریخی ارزشمند و زمزمه‌هایی از روند واگذاری به یک نهاد خاص.
محمد سعید ایزدی، مدیرعامل سابق شرکت بازآفرینی شهری و معاون اسبق وزیر راه و شهرسازی کسی است که در سال ۹۶ و در همایشی در قم به فعالان عرصه مدیریت شهری قول داده که خانه لاجوردی زاده تبدیل به خانه گفتمان شود. هر چند قبل و بعد از جلسه‌ای که این وعده در آن مطرح شد، مسئولان مربوط قول‌های بسیاری در این حوزه مطرح کردند که در رسانه‌ها اسناد آن موجود است اما بعدها گویا تمام این وعده‌ها از یاد رفت.
ایزدی درباره دلیل و فلسفه ایجاد خانه‌های گفتمان در شهرها گفت: در آن دوره احساس میکردیم دولت وظایفی در زمینه حفاظت از آثار ارزشمندی دارد که به نوعی ثروت ما محسوب می‌شوند. شاید دولت توان خریداری تمام آثار ارزشمند را نداشت اما نمونه‌های شاخصی که میتوانست الگوی خوبی برای نسل آینده بوده و ارتقای هویت شهرها کمک کند را خریداری و تلاش کردیم در معرض دید و مراجعه شهروندان قرار دهیم.
وی با بیان اینکه خانه لاجوردی زاده یکی از شاخص ترین و ارزشمندترین بناها در بافت تاریخی شهر قم محسوب میشد خاطرنشان کرد: در گرگان، بوشهر و تهران هم همین کار را کردیم تا از الگوهای هویت بخش حراست کرده و آنها را ترویج کنیم.
معاون سابق وزارت راه و شهرسازی با اشاره به اینکه ارتقای کیفیت زندگی در شهرها مسئولیت دیگری بود که وزارتخانه در آن دوره احساس میکرد گفت:هدف ما ارتقای کیفیت زندگی شهری بود اما نه با نگاه از بالا به پایین و تصمیمات دولتی بلکه با مشارکت گروه‌های متخصصین و مردم.
«ایده خانه گفتمان ایده منحصر به فردی در کشور ما نیست. این همان تالار شهر است. در تمام دنیا فضایی را در اختیار شهروندان قرار میدهند و درباره سرنوشت و زندگی و توسعه آتی شهرشان صحبت میکنند. مدیران شهری هم از این فضا برای تعامل و گفت و گو استفاده میکنند.»
وی با گلایه از رویکرد جدید وزارت راه و شهرسازی درباره فروش خانه لاجوردی زاده اضافه کرد: تیم کنونی وزارتخانه اساسا این موضوعات را قبول ندارند و تمام این ۱۲۱ این اثر ارزشمند را که ما با زحمت از چنگال سوداگران نجات دادیم، به حراج گذاشته‌اند. شما فکر میکنید چه کسی متقاضی خرید چنین خانه هایی است؟ آیا آن گروه فرهیخته توان خرید این بناها را با قیمت های گزاف دارند؟ سوداگرانی که چنین خانه هایی را خریداری میکنند هدفی جز تخریب نخواهند داشت.
وی با اشاره به قانون مولدسازی اموال دولتی که بهانه فروش این خانه است اضافه کرد: دولت اموال مازاد بسیاری دارد. تمام این انبارها و ساختمانهای بدون استفاده رها شده و تنها همین خانه تاریخی جزو اموال مازاد است؟ به نظر می رسد وزارتخانه کاملا جهت دار از این قانون استفاده می‌کند.
ایزدی با اشاره به اینکه در قانون مولد سازی، تعریف اموال مازاد مربوط به اموالی است که در حیطه مسئولیت آن نهاد کاربردی نداشته باشد گفت: یعنی اینکه خانه لاجوردی زاده در شهر قم در اختیار شهروندان و متخصصین قرار بگیرد در محدوده مسئولیت دولت نیست اما آنهمه خرابکاری و پروژه‌های عجیب و غریب در حیطه مسئولیتش است؟
«مشکل بزرگ این است که این دوستان اعتقادی به گفت و گو ندارند و دلشان میخواهد از بالا به پایین تصمیم گیری کنند. چنین تفکری گفت وگو را مانع عملکرد خودش میداند درحالیکه این گفت و گو می تواند به مردم آرامش داده و آنها را در همراهی برای ارتقای کیفیت زندگی شهری قانع کند. »
گفته می‌شود شهرداری قم اخیرا برای مرمت خانه لاجوردی‌زاده و تبدیل آن به خانه گفتمان شهر اعلام آمادگی کرده اما همچنان اصرارهای بسیاری برای فروش این خانه وجود دارد. هفته‌ای که گذشت در جریان سفر معاون وزیر راه و شهرسازی به قم بازدیدی دوباره از این خانه صورت گرفت که باید دید در نتیجه رایزنی‌ها، تیم وزارتخانه همچنان به تصمیم قبلی خود اصرار دارد یا با ارزش قائل شدن برای «گفتمان» و «شهر» فصل جدیدی در فضای گفت و گوی شهری در قم ایجاد خواهد کرد.
