آیین رونمایی از کتاب «فقه خبر» اثر حجت‌الاسلام و المسلمین محققی با حضور آیت‌الله کعبی، نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه و اساتید و صاحب‌نظران برگزار شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نسیم قم، آیین رونمایی از کتاب فقه خبر اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محققی، مدیرمسئول خبرگزاری رسا با حضور آیت‌الله عباس کعبی، نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، استادان حوزه و مدیران و اصحاب رسانه در سالن اجتماعات خبرگزاری حوزه برگزار شد.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمد مهدی محققی، نویسنده کتاب فقه خبر در سخنانی، اظهار کرد: از برگزارکنندگان و مسئولان خبرگزاری حوزه که زمینه برگزاری این جلسه را فراهم کردند صمیمانه تشکر می‌کنم. این برنامه به پیشنهاد خبرگزاری حوزه شکل گرفت و هدف آن پاسداشت زحمات اصحاب رسانه و توجه به جایگاه فقه خبر در روزگار ماست. از استادان، مسئولان، و همکاران محترمی که در این آیین حضور یافتند، سپاسگزارم.
نویسنده کتاب فقه خبر با اشاره به نقش رسالت‌محور رسانه در نهضت امام خمینی (ره) گفت: امام راحل با تکیه بر فرهنگ مهدویت و ایده زمینه‌سازی ظهور، به بازتعریف نقش انسان در ساخت تمدن اسلامی پرداخت. رسانه در این مسیر، ابزار ارتباطی و فرهنگی بسیار مهمی است که می‌تواند زمینه‌ساز تحقق بیانیه گام دوم انقلاب و تمدن نوین اسلامی باشد.
وی افزود: حوزه‌های علمیه امروز در افق تمدن‌سازی نرم‌افزاری قرار دارند و باید نسبت خود را با فرهنگ و رسانه روشن کنند. ما نیازمند بازتعریف جایگاه رسانه در جامعه دینی هستیم.
مؤلف کتاب فقه خبر ادامه داد: رسانه در ذات خود تولیدکننده معناست؛ معناهایی که از درون فرهنگ جامعه برمی‌خیزند و آن را بازنمایی می‌کنند، اما اگر رسانه از فرهنگ خودی جدا شود، به ابزار تحریف و استحاله فرهنگی بدل می‌شود.
محققی با بیان اینکه میان رسانه و فرهنگ، رابطه‌ای دوسویه و تمدنی برقرار است، تأکید کرد: بسیاری از فعالان رسانه‌ای و حتی مسئولان فرهنگی هنوز شناخت دقیقی از ماهیت رسانه ندارند. رسانه امروز صرفاً ابزار انتقال پیام نیست، بلکه نظامی است که تولید معنا می‌کند و بر ذهن و رفتار جامعه اثر می‌گذارد، ازاین‌رو فقه رسانه باید به مباحث ماهوی و ساختاری رسانه بپردازد، نه صرفاً به اخلاق رسانه‌ای.
مدیرمسئول خبرگزاری رسا ادامه داد: در فضای رسانه‌ای کنونی که با پدیده‌هایی چون اخبار جعلی، افشاگری‌های بی‌ضابطه و فضای مجازی پرآشوب روبرو هستیم، فقه رسانه باید بتواند تکلیف کنشگران این عرصه را روشن کند.
مؤلف کتاب فقه خبر در ادامه اظهار کرد؛ هدف من از نگارش این کتاب، ارائه گام نخست برای بازاندیشی فقهی در حوزه خبر و رسانه بود.
وی درباره روند شکل‌گیری کتاب توضیح داد: تدوین این اثر از دهه هشتاد آغاز شد و در مسیرهای مختلفی پیش رفت. نخستین جرقه‌ها از مباحثی بود که در محافل حوزوی و رسانه‌ای درباره ماهیت رسانه و نسبت آن با شریعت شکل گرفت. در سال ۱۳۸۸، زمانی که فعالیت‌های رسانه‌ای گسترش یافته بود، احساس کردم نیاز جدی به تبیین فقهی مسئله خبر وجود دارد. از همان زمان نگارش این مجموعه آغاز شد و تا امروز ادامه یافته است.
محققی با اشاره به همکاری استادان و همکاران خود گفت: در مسیر نگارش این اثر از رهنمودهای استادان حوزه، همراهی اصحاب رسانه و حمایت خبرگزاری حوزه بهره‌مند شدم. هدفم این بود که کتاب صرفاً به بیان احکام کلی نپردازد، بلکه راهی باز کند برای ورود عالمانه‌تر به مباحث میان‌رشته‌ای فقه و رسانه. در این کتاب، تلاش کردم از دیدگاه‌های فقهی موجود استفاده کنم اما صرفاً ناقل نباشم؛ بلکه با رویکردی تحلیلی و انتقادی آن‌ها را بازخوانی کنم.
نویسنده کتاب فقه خبر تصریح کرد: فقه رسانه نیازمند روشی نظام‌مند است. همان‌طور که در فقه معاملات یا فقه سیاست روش استنباطی داریم، در فقه رسانه نیز باید ساختار، مبانی و اصول خاص خود تعریف شود. در این کتاب سعی کرده‌ام گام ابتدایی را در این مسیر بردارم تا زمینه برای نظام‌سازی فقهی در عرصه رسانه فراهم شود.
وی افزود: هدفم از تألیف این اثر این بود که فعالان رسانه‌ای، خبرنگاران و مدیران فرهنگی بتوانند با مراجعه به مبانی فقهی، تکالیف و وظایف خود را در حوزه رسانه بشناسند. فقه رسانه باید به زبان کاربردی برای اصحاب رسانه تبدیل شود، نه اینکه صرفاً در کتابخانه‌ها باقی بماند.
محققی در پایان گفت: این اثر را گامی کوچک در مسیر بزرگ تحقق فقه رسانه و تمدن اسلامی می‌دانم. امید دارم که با عنایت امام زمان (عج) و همت طلاب و پژوهشگران جوان، این مسیر ادامه یابد و زمینه‌ساز تدوین نظام جامع فقه رسانه شود.
به گزارش تسنیم، ساختار این کتاب که با پرهیز از نقد مستقیم دیدگاه‌ها تنظیم شده در سه بخش اصلی سامان یافته است: نخست، کلیات شامل مفهوم‌های پایه و تعاریف تخصصی؛ دوم، احکام فقهی رسانه‌های خبری شامل احکام تکلیفی و وضعی تولیدها و فرآورده‌های خبری؛ و سوم، احکام فقهی کارگزاران خبری (مالکان، مدیران و خبرنگاران)، مسئولان حکومتی و مخاطبان خبری.
هدف نهایی کتاب «فقه خبر» درآمدی برای ترسیم «نظریه اسلامی خبررسانی» با چهار ویژگی پاسخگویی به چالش‌های موجود، حفظ مرجعیت رسانه‌ای، صیانت از هویت اسلامی ایرانی و ارائه راهکارهای عملیاتی است.
گفتنی است در پایان این مراسم با حضور آیت‌الله کعبی و جمعی از اساتید حاضر در جلسه از کتاب فقه خبر رونمایی صورت گرفت.
منبع خبر: خبرگزاری تسنیم
