از فارابی و مدینه فاضله تا محقق کرکی و شهید صدر، اقتصاد اسلامی در دورههای مختلف با تأثیر حکما و فقها، نظریهپردازی و تحولات علمی و عملی شکل گرفت و بسط یافت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نسیم قم، پس از ظهور انسان ۲۵۰ ساله، دوره غیبت با ظهور اندیشه مدینه فاضله فارابی آغاز میشود و فضای عرضه علم العمران یا همان دانش پیشرفت ابنخلدون پس از گذشت حدود ۵۰۰ سال فراهم میشود.
در این دوره حکمایی چون مسکویه و ابنسینا؛ محدثینی همچون شیخ صدوق و کلینی؛ فقهایی همچون شیخ طوسی، خواجه نصیرالدین طوسی، محقق حلی و محقق کرکی و تحلیلگران اجتماعی همچون ابنخلدون اندیشه اقتصاد اسلامی را بسط میدهند.
در این دوره ۵۰۰ تا ۶۰۰ ساله، شاهد وقوع نوعی رنسانس اسلامی ناشی از تقابل دو رویکرد صوفیگری دنیاگریز و رویکرد اصیل اسلام نسبت به فعالیت اقتصادی میباشیم. تفکر عقلی-حدیثی با علل الشرایع شیخ صدوق (حدود ۹۶۰ میلادی)آغاز شد و با شکلگیری رویکرد اجتهادی شیخ طوسی(حوالی ۱۰۰۰ میلادی) قوت گرفت. خواجه نظام الملک در سال ۱۰۶۵ میلادی با ایجاد نظامیه بغداد، دانشگاهی اسلامی بنا نهاد که بعداً الهامبخش ایجاد دانشگاه آکسفورد شد.
ابنخلدون حوالی سال ۱۴۰۰ میلادی با ارائه نظریه ماشه، این تاریخ را بازخوانی میکند و در کتاب العبر به این سوال پاسخ میدهد که چرا تمدن اسلامی پس از اوج سرزمینی در ۷۰۰ میلادی دچار افول در حوالی ۱۴۰۰ میلادی شد و آندلس را به مسیحیان واگذار کرد.
پس از افول تمدن اسلامی در اندلس، ۱۰۰ سال پس از ابنخلدون شاهد بسط عملی اندیشه اقتصادی اسلام در ایران با محقق کرکی در دوره صفویه و عینیت یافتن آن با دارالفنون امیرکبیر و نهضت علمای شیعه علیه استعمار انگلیس در دوره قاجار و عرضه دانش مدون اقتصاد اسلامی توسط شهید صدر در دوره پهلوی میباشیم.
نویسنده: محمدجواد توکلی، استاد تمام اقتصاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
منبع: خبرگزاری تسنیم استان قم/
